Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi projesi hakkında dönemin Atatürk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ömer Çomaklı ve yönetim kuruluna 2018 yılı başlarında Prof. Dr. Levent Gültekin tarafından verilen brifing sonucunda, Biyoçeşitlilik Uygulama ve Araştırma Merkezi kurulum işlemleri ivedilikle başlatılmış, 11 Mayıs 2018 tarih 30418 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmasıyla araştırma merkezi işlerlik kazanmıştır.
Araştırma merkezi bünyesinde işlev sürdürecek olan “Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi” kurulum sürecinde ilk aşama olarak bir model müze incelemesi planlandı. Bu amaçla, 19-23 Kasım 2018 tarihleri arasında MUSE – Museo delle Scienze, Trento, İtalya’da, 27-30 Ekim 2019 tarihleri arasında Zoological Institute, Komarov Botanical Institute, Russian Academy of Sciences, St. Petersburg, Rusya’da bir dizi incelemelerde bulunuldu ve belirtilen birimler ile Atatürk Üniversitesi arasında Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi’nin kurulumu için resmi bilimsel işbirliği anlaşmaları imzalandı.
Biyoçeşitlilik Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin faaliyet göstereceği bina tahsisini mütekip, Atatürk Üniversitesinin çeşitli birimlerinde yer alan koleksiyonların Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi bünyesinde bir araya getirilmesi kararından sonra, Atatürk Üniversitesi’nin öz kaynakları ile, ulusal ve uluslararası öncelikler doğrultusunda Prof. Dr. Levent Gültekin’in yürütücülüğünde bir seri proje çalışması başlatılmıştır.
Biyoçeşitlilik alanında araştırmaların yürütülmesi için modern laboratuvarlar kurulmuş, bilimin toplumla paylaşılacağı daimi sergiler ve eğitim üniteleri oluşturulmuştur. Deneme anlamında Haziran 2023’den itibaren ziyaretçi kabulüne başlayan Biyoçeşitlilik Bilim Müzesini şimdiden yaklaşık 10000 kişi ziyaret etmiştir.
“Atatürk Üniversitesi Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi – ABBM” uluslararası koda sahip, GBIF “Global Biodiversity Information Facility” bilimsel koleksiyon listesinde yerini almış durumdadır: https://scientific-collections.gbif.org/collection/6f2806b6-e547-412a-87ce-6d1c45a4b9df
Atatürk Üniversitesi’nin kuruluşunu müteakip tarihsel süreç içerisinde üniversitenin farklı birimlerinde Doğu Anadolu Bölgesi’nde fauna ve flora tespiti ile ilgili bir çok hoca araştırmalarda bulunmuş, bağlı bulundukları fakülte ve bölümlerde “Eğitim Fakültesi, Fen Fakültesi – Biyoloji Bölümü, Eczacılık Fakültesi, Ziraat Fakültesi – Bitki Koruma Bölümü” koleksiyonlar oluşturmaya başlamışlardır. Bunlardan en belirgin oluşum olarak Bitki Koruma Bölümü “Entomoloji Müzesi” dikkat çekmektedir.
Burada bir parentez açmak ve Entomoloji Müzesinin kurucusu emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hikmet Özbek hocamızın kaleminden dinlemek gerekir: “Bölümün tarihçesinden de hepinizin bildiği gibi Bitki Koruma, Fitotekni bölümü içerisinde bir birimdi. Merhum Hasan Yüksel Hoca da ilk elamandı. Ben 1965’de ilk asistan olarak görev aldım ve 1965 yazında ilk böcek örneklerini, özellikle kampüsten, toplamaya başladım. 1967 yılında mastır yapmak üzere AID bursu ile Amerika’ya, Nebraska Üniversitesi’ne gittim. Mükemmel hazırlanmış böcek koleksiyonlarını orada gördüm. “Böcek Taksonomisi” dersinde usulüne uygun büyük bir kolleksion yapmak durumundaydık. Nebraska Üniversitesi’nde dev bir kolleksiyon mevcuttu. Dönüşte (1970) benzer kolleksiyonu kendi üniversitemde de oluşturmak en büyük hayalimdi. Ama olanaklar son derece sınırlı hatta yok denecek kadar az olmasına rağmen uğraşılarımızı sürdürdük ve asistanlarımla birlikte birşeyler yapmaya çalıştık.”
Şu an büyük bir kısmı Biyoçeşitlilik Bilim Müzesi’inde yer alan bu kolleksiyonların oluşmasında birçok hoca, araştırıcı ve öğrenci katkıda bulunmuş ancak en dikkat çekici hatta sıra dışı düzeyde katkı Prof. Dr. Hikmet Özbek, Prof. Dr. Adem Tatlı, Prof. Dr. Mustafa Kuru, Prof. Dr. Erol Yıldırım tarafından yapıldığı göze çarpmaktadır.
